Hraðbraut til heljar

Verðbólgan á Íslandi var um 100% hér þegar ég var úti í námi forðum. Í hagfræðinni kom það samnemendum mínum á óvart þegar ég sagði þeim frá Íslandi að fólk vildi þá kaupa fljótt fleiri vörur. Nemendurnir bjuggust við því að flestir héldu að sér höndum, en Íslendingar bjuggust stöðugt við hækkunum og vissu að næsta sending til landsins myndi kosta meira og dreif því jafnan í því að kaupa hlutinn. Vörurnar voru jafnvel boðnar með vaxtalausum lánum.

Líf eins og í þá gömlu „góðu“ daga

Dollarinn tvöfaldaðist í krónum þegar ég var þarna, þ.e. krónurnar sem ég  hafði safnað fyrir skólanum helminguðust, nema þegar ég keypti dollarana strax. Þau sem ösnuðust til þess að geyma peninga inni á bundnum krónureikningum urðu næst-verst úti, en verst þau sem skulduðu mikið í húsnæði. Þau enduðu mörg með því að missa eignirnar sínar síðar, eftir 2-3 ár af ofurgreiðslum.

Þetta þýðir víst ekkert

Áminningar mínar og annarra til Davíðs allt árið í fyrra um að hækka ekki stýrivexti frekar (sbr. greinarnar hér til hliðar), voru eins og miga í mel, þær breyttu engu. Nú heldur hann áfram, kominn í 15,5% stýrivexti og spilar á lýru, þegar Ísland brennur og Halldór Blöndal kveður undir spilinu. Úrelt hagfræði ríður húsum, hagsmunir bankanna ráða miklu, en hræðslan við að taka á vandamálinu er allsráðandi. Stjórnin eys olíu á eldinn með því að gefa í skyn að bönkum verði bjargað. Þar er Davíð þó með allt á hreinu, bankarnir geta bjargað sér sjálfir, enda keyptu þeir ekki ríkisábyrgð forðum.

Vextir fara í 15,75%

Athugasemdir

[haraldurhar, 10.4.2008 kl. 20:36]

   ´Það er rétt lengi ætlar Davíð halda sér fullum, keypti sér afréttara í dag svo ekki þyrfti hann að leggjast í timburmenn.   Við náðum þeim merka áfanga í dag að skjóta Tyrkjum afturfyrir okkur í vaxtaokrinu, nú er bara næsta takmark að ná Mugabe.

   Það er ótrúlegt að nokkrum manni detti í hug að reyna að halda aftur af verðbólgu er stafar nú einungis af hækkun erl. hrávara, og öllum ætti að vera ljóst að ekki er þennslan hér innanlands í dag.  Það hlýtur að koma að því að menn átti sig á þessu og lækki vextina og hleypi bara undirliggjandi verðbólgu í gegn.  Vitaskuld verur kjararýrnun og minnkandi kaupmáttur, en  nú er svo komið við getum ekki lengur haldið uppi núverandi kaupmætti, með skuldasöfnum erl.

   Í mínum huga er það ekki spurning að forða verður bönkunm frá því að renna út á lausafé, þeir eru nú einusinni stærsta framleiðslueininginn okkar í dag.  Ef og þegar ísl. Ríkið tekur lán erl. til að verja ísl. fjármálastofnir, teldi ég betra að gengið hefði fengið að leiðrétta sig.

   Það hlítur fyrir þinglok alþingis verða tekið á stjórn og stjórnarháttum Seðlabankans, nú gengur ekki lengur fyrir Geir að halda blaðamannafundi um ekki neitt eins og hann hefur gert upp á síðkastið.

[Hagbarður, 10.4.2008 kl. 20:51]

Ég er eiginlega að komast á þá skoðun að þetta ástand sé að verða óviðráðanlegt fyrir vitiborna stjórnendur. Ég held að það sé of seint að taka við þessu klúðri og reyna að stýra atburðarrásinni. Það sem kom fram í morgun er að það virðist ekkert "back-up" vera til að mæta lausfjárskorti í erlendri mynt. Ef einhverjar viðræður hafa verið í gangi við erlenda seðlabanka að þá er þeim annaðhvort ólokið eða hafa siglt í strand. Hugmyndirnar hjá Seðlabankanum ganga út á að endurvekja Krónubréfaútgáfu með ábyrgð ríkissjóðs, styrkja það að leiðin í gegnum aðra banka hafi ekki skilað árangri. Ekkert "back-up" að hafa.

Það að eitt og sér að hækka vextina er rugl og gerir ekkert annað en að auka erfiðleikana, því verðbólguþrýstingurinn núna er innfluttur en ekki vegna yfirspennu í kerfinu. Það sem er alvarlegra er að ekki skildu hafa verið kynntar aðgerðir til að styrkja við gjaldeyrisforðann. Það er mjög slæmt og gefur tilfeni til að ætla að við ráðum ekki við þessa bráðnun.

Ég spái því að krónan taki djúpa dýfu á næstu dögum og það geti orðið fár hér í næstu viku.

[Jóhannes Snævar Haraldsson, 10.4.2008 kl. 22:21]

Allt vitiborið fólk virðist vera búið að sjá það fyrir löngu að vaxtahækkanirnar virka ekkert. Einhverstaðar setti ég á blað að þeir sem reisa tónlistarhúsið ætla ekkert að labba yfir götuna til að spyrja Arnarhóls trúðinn hvað má. Allir vita að verðhækkanir undanfarið eru vegna hrávöruhækkana og gengisfalls krónunnar.

Ég hef verið að spá í undanfarið hvort eitthvað sé í gangi sem við vitum ekki um. Er t.d. einhver meiriháttar valdabarátta innan Sjálfstæðisflokksins og ætlar Samfylkingin að láta draga sig inn í eitthvað sem þeim verður kennt um í framtíðinni, ef illa fer. Ekki það að ég ætli að gera þetta eitthvað pólitískt, heldur bara ef við horfum hlutlægt á málin.

Það er ekki einleikið hvað valdaliðið hefur verið óöruggt og vandræðalegt í viðtölum undanfarið, að maður tali nú um þetta algjöra aðgerðaleysi.

Mér finnst þetta lykta af einhverju svoleiðis eða það að fólk standi svona algjörlega ráðþrota frammi fyrir vandanum.

[Hagbarður, 10.4.2008 kl. 23:11]

Jóhannes!

Ein kenningin er að verið sé að reyna að ná bönkunum aftur. Þeir verði þjóðnýttir (flestir) og síðar komið í hendurnar á almennilegu fólki, en ekki þessum götustrákum sem verið hafa að gera svo mörgum ráðamönnum skráveifu. Jón Ásgeir hafi séð þetta fyrir og því losað um hlutinn í FL og Glitni yfir til Samherjabræðra, sem nú sitja uppi með Svarta Pétur.

[Ívar Pálsson, 10.4.2008 kl. 23:52]

Sveiflur í gengi krónu eru nær óháðar vaxtahækkununum, jafnvel öfugar, enda er þetta vaxtastig merki um örvæntingu Seðlabankans. Gengi japanska Jensins á alþjóðamarkaði hefur miklu meiri áhrif á gengi krónu, enda er stuðningur við vaxtamunarverslunina það sem styrkir krónuna helst. Veikt Jen, sterkir bankar. Það vildi einmitt svo til að Jenið veiktist á heimsmarkaði á sama tíma og ríkið hér talaði um aðgerðir og krónan styrktist. Ef áhættuflótti og Jenastyrking taka aftur við sér úti í heimi, þá fellur kerfið aftur hér.

Á meðan hækkar Davíð stýrivexti, sem gerir okkur enn háðari þessari sveiflu og gerir unga fólkið fátækara.

[Jón Steinar Ragnarsson, 11.4.2008 kl. 10:42]

Davíð er eins og alkinn, semreynir að lækna mein sitt með því sem veldur meininu.  Hann er í keldu, sem hann kemst ekki úr og er löngu kominn í.  Hann lét undan jakkafatafóstrum um að halda vöxtum uppi til að auka innstreymi fjármagns og auka þenslu.  Svo þegar verður að lækka, þá getur hann það ekki því þá fara spekúlantarnir út með aurinn, hirða veðin og setja fyrirtæki á hausinn, sem í fylleríinu skuldbundu sig um of eða eru alfarið byggð á skuldbindingum.

Það þarf enginn að segja mér að Davíð sjái þetta ekki. Hann bara getur ekkert gert annað en að hækka vexti. Það fer allt til fjandans á hvorn veginn sem er en það eru líkur á að það gerist kannski ekki eins hratt, ef útlenda spekúlantafjármagnið hangir inni og enn er hægt að róa á íslenska vexti.

[Jón Steinar Ragnarsson, 11.4.2008 kl. 10:49]

Svo minnir Geir Haarde óneitanlega á hermálaráðherrann hans Saddam Hussein heitins, sem sagði að allt væri í fína og að þeir væru að vinna stríðið á meðan sprengjurnar sprungu allt í kringum hann.  Þetta er orðinn skrautlegri ýkjusaga en Hljarslóðarorrusta Gröndals.

[Ívar Pálsson, 11.4.2008 kl. 11:06]

Góð samlíking með hermálaráðherrann, Jón Steinar. Sá toppar sjálfsafneitun allra tíma, nema kannski Chamberlain veifandi skjalinu þegar hann kom út úr flugvélinni frá Hilla Þjóðverja.

[Ívar Pálsson, 11.4.2008 kl. 11:15]

Ég meina auðvitað sjálfsblekking allra tíma, ekki sjálfsafneitun (sem er meinlæti).

[Loftur Altice Þorsteinsson, 11.4.2008 kl. 13:23]

Það liggur við að maður hrökklist öfugur út af blogginu þínu Ívar, slíkt er svartnættið. Ræður Allah, sjálfur myrkrahöfðinginn hér ríkjum ?

Stýrivaxtahækkun í 15,5% úr 15,0% er 3,3% hækkun ! Halda menn virkilega að það skipti sköpum ? Það sem um er að ræða eru "skilaboð", um að ekki verði gefið eftir fyrir skortsölum á Krónum og gengdarlausu neytslu-æði almennings. Eins og Davíð sagði sjálfur: "Illt skal með illu út reka." !!

Af hverju stafar verðbólgan ? Hún er ekki bara erlendar verðhækkanir þótt þær séu ótrúlegar þessa mánuðina. Að stórum hluta geta þessar hækkanir skrifast á reikning Al Gore (Ólafs-vinar) og þá sem af flónsku hafa tekið upp á því að brenna matvælum, til orkuframleiðslu.

Hér heima, stafar vandinn af glórulausum launahækkunum undanfarin ár. Sumir hafa auðvitað haft vit á að leggja fyrir auknar tekjur, en allur þorri fólks hefur ekki haft vit á því. Neytslu-fárið hefur verið gengdarlaust og er ekkert lát á. Þótt vöruskiptahallinn hafi vissulega minnkað, er hann allt of mikill. Allir með fullu viti, hafa dregið úr neytslu undanfarna mánuði, en þeir eru of fáir. Markmiðið núna hlýtur að vera að "útiloka" viðskiptahallann. Það er sú undirstaða sem efnahagskerfið þarf að standa á.

Ég hef lengi talað fyrir því að vaxtafrádráttur af lánum einstaklinga verði felldur niður. Ríkið er að greiða líklega 40% af vaxtakostnaði einstaklinga ! Þetta er líklega stærsta ástæða þess að fólk minnkar ekki neytsluna þótt stýrivextir hækki. Bitleysi stýrivaxtanna er ekki Seðlabankanum að kenna.

Pólitískir andstæðingar Davíðs Oddsonar fara mikinn og kenna honum persónulega um allar óvinsælar ákvarðanir. Einhver í HÍ er búinn að hrópa lengi um að Davíð verði vikið frá og "fagmenn" komi í staðinn. Þennan karl langar líklega sjálfan í stól Davíðs. Þessi náungi virðist ekki vita, að nær allir í Seðlabankanum er "fagmenn" á sviði hagfræði. Halda menn vikilega, að Davíð taki allar ákvarðanir einn ?

Ég er ekki sammála því að stór Gjaldeyrisvarasjóður sé svar við gengisfalli. Eins og Ívar hefur oft bent á, er fáránlegt að halda uppi gjaldmiðli með handafli. Gjaldeyrisvarasjóður getur jafnað sveiflur frá degi til dags, en alls ekki má nota hann til að halda við fastgengisstefnu. Það var einmitt fastgengisstefna Breska seðlabankans, sem gerði glæpamanninum Soros kleyft að græða milljarða !

Við höfum sjálfir reynt fastgengisstefnu með hörmulegum afleiðingum. Allt tal um að taka upp aðra gjaldmiðla eru óskir um fastgengi. Má ég frekar biðja um verðbólgu en atvinnuleysi, eins og Írar upplifa núna til dæmis.

[Ívar Pálsson, 11.4.2008 kl. 18:13]

Enn erum við ekki sammála um stýrivextina, Loftur. Þitt val er að hunsa eggjunaráhrif þeirra til vaxtamunarverslunar, enda finnst þér slík viðskipti hafa núll áhrif á hagkerfið, ef ég man rétt. Ég tel yfirgnæfandi sannanir liggja fyrir því að háu stýrivextirnir laði spekúlanta að krónunni, blóðmjólki hana, safni mörghundruð milljarða skuld á hana og kasti síðan hræinu í okkur þegar þeir eru búnir.

Svo er ég alltaf jákvæður, við verðum bara að vera raunsæ þegar þessi mál eru annars vegar.

[Baldur Fjölnisson, 11.4.2008 kl. 18:45]

Það er nú ekki sama rottuhundur eða doberman. Þeir gelta báðir og það eru vissulega þeirra skilaboð, mikil ósköp. Sá litli getur jafnvel gjammað fullt eins hátt og sá stóri. Það er vegna þess að hann hefur verið ræktaður niður og heldur að hann sé enn stór. Þeir sem taka mark á því glamri hafa sjálfsagt gegnum tíðina minnkað sjálfa sig í stíl við kvikindið.

[Baldur Fjölnisson, 11.4.2008 kl. 19:37]

Tíðarandinn er fyrir löngu orðinn úreltur og verður raunar úreltur upp á nýtt nánast daglega.

Kerfið hins vegar samanstendur af fólki sem að sjálfsögðu hefur mestan áhuga á status quo, hagsmuna sinna vegna. Lifibrauð fólks er ekkert gamanmál. Menn hafa komið sér fyrir á sinni hillu og vilja vera þar. En hraði og tækniframfarir eru gífurlegar. Eftir sitja uppdagaðar risaeðlur í úreltum pólitískum förgunarúrræðum. Þetta verður því augljósara sem lengur frá líður og hraðinn eykst. Núna erum við með risavaxið og ofurútþynnt menntakerfi en samt höfum við ekki hugmynd um hvernig atvinnulífið mun þróast á næstu 5-10 árum ! Og samt erum við beisíkallí með  þessa sömu miðaldra kallskurfa  og fyrir 20 árum. Þetta hlýtur að springa í loft upp fyrr eða síðar en á meðan við bíðum eftir að það gerist legg ég til að að kosningaaldur verði færður niður í 12 ár og þeir sem eru fertugir eða eldri og vilji vera á álþingi verði skyldaðir í heilaskimun. Góðar stundir.

[Baldur Fjölnisson, 11.4.2008 kl. 20:27]

Menntun er fyrir lifandis löngu orðin gjörsamlega ókeypis á internetinu en samt sitjum við uppi með sívaxandi ríkisófreskju og hlægilega vitleysu sem kallast háskólar þó það standist varla mál við menntaskóla fyrir 30-40 árum. Það er hver kálhausinn af öðrum settur í menntamálaráðuneytið til að reyna að viðhalda status quo en í því eins og öðru verða brestirnir sífellt augljósari.  

[Baldur Fjölnisson, 11.4.2008 kl. 20:48]

Vandamálið með úrelta hálfvita sem hafa númer eitt áhuga á svíkja út eigið lifibrauð í heimi sem er ljósárum á undan þeim sjálfum er ekki bara þeir heldur líka herskarar rugludalla á sama stigi sem þeir hafa plantað í kerfið. Og þá erum við að tala um massíf og afar skaðleg margföldunaráhrif, hahahaha.

[Baldur Fjölnisson, 11.4.2008 kl. 22:26]

Við framleiðum skuldir og til þess að fela óðaverðbólguna sem þetta skapar þá flytjum við inn sívaxandi offramleiðslugetu þrælaverksmiðja í Asíu. Síðan vælir eitthvað örþunnt leppadrasl yfir þessum voðalegu fasistum sem flytja verðhjöðnunina til okkar og skapa okkur í raun lífsgrundvöll - svo lengi sem það nú endist. Þetta leppadrasl hefur síðan sem fyrr sína hugmyndafræði frá bandarískum trúarsíkópötum, sálufélögum sínum - sem það laðast augljóslega að vegna sameiginlegra gilda - , kallast þetta ekki að bíta höndina sem fóðrar þetta hugmyndafræðilegalausa lið?

[Baldur Fjölnisson, 11.4.2008 kl. 22:35]

Segjum að þú værir í prófkjöri í einhverjum útnára og 20 væru í kjöri hvernig slyppirðu við að verða í 20. sæti af tuttugu mögulegum? Hvað með að toppa húsflugu að innihaldi og vitsmunum?

[Loftur Altice Þorsteinsson, 17.4.2008 kl. 10:32]

Hvar eru þeir núna Ívar, þeir hálfblindu og svartsýnu menn sem veltust um á síðunni þinni fyrir tveimur vikum ?

Ég benti á að greiðslufall húsnæðislána væri lítið og sagði:

Greiðslufall húsnæðislána á þriðja ársfjórðungi 2007 var 0,5% og hafði lækkað úr 0,6% á öðrum fjórðungi þess árs. Hefur nokkur tölur frá fjórða ársfjórðungi ? Framangreindar tölur eru svo lágar að ótrúlegt er. Ef greiðslufall heldst á þessu róli er ekki um nein útlánatöp að ræða og allt tal um gjaldþrot útlánastofnana verður að dæmast hugarórar.

Þessar upplýsingar vöktu ekki mikla lukku, en hvernig er staðan núna ? Samkvæmt Fjármálaeftirlitinu var greiðslufall húsnæðislána á fjórða ársfjórðungi síðasta árs 0,4% og vanskil fyrirtækja 0,3%. Er ekki rétt að birta alla fréttina. Takið í notkun gleði ykkar piltar og bjartsýni.

Vanskil ekki minni frá árinu 2000

Tölur sem Fjármálaeftirlitið hefur tekið saman um vanskil útlána hjá innlánsstofnunum í lok síðasta árs sýnir að hlutfall vanskila af útlánum var tæplega 0,4% sem er lítillega lægra en það var í lok næsta ársfjórðungs á undan, þá var hlutfallið 0,5%. Í árslok 2006 var hlutfallið rúmlega 0,5%.

Vanskilahlutfallið nú hefur ekki verið lægra sem hlutfall af útlánum frá árslokum 2000.

Vanskilahlutfall fyrirtækja var 0,3% samanborið við 0,4% í lok 3. ársfjórðungs 2007. Í árslok 2006 var hlutfallið 0,5%.

Vanskilahlutfall einstaklinga var 0,7% sem er lítillega lægra en var í lok næstu ársfjórðunga á undan. Í árslok 2006 var hlutfallið tæplega 0,8%.

[Ívar Pálsson, 17.4.2008 kl. 21:49]

Loftur, þú hefur nokkuð til þíns máls. En greiðslubrestur tekur sinn tíma að bresta á og hefur víst aukist verulega síðustu mánuði.

[Loftur Altice Þorsteinsson, 18.4.2008 kl. 21:59]

Maður gæti vissulega búist við hærri tölum um greiðslufall og er ekki ólíklegt að við sjáum hækkun þetta árið. Ég verð samt stöðugt bjarsýnni um efnahaginn.

Hlutabréfamarkaðurinn er kominn mánuð frá lágmarki og ef gjaldeyris-kaupmenn sjá ekki kauptækifærin í Krónunni, verð ég fyrir vonbrigðum með þá stétt.

Hættan er sú að Krónan verði aftur ofkeyrð og því verður Seðlabankinn að vera á tánum við að lækka forvextina, um leið og gengi Krónunnar hækkar. Skítt með verðbólguna !

[Baldur Fjölnisson, 19.4.2008 kl. 15:59]

Seðlabankinn getur ekki lækkað vexti út árið amk. enda nýbúinn að hækka þá um 1.75% og tekur amk. 6-9 mánuði fyrir þær hækkanir að virka að fullu. Þess vegna er afar mikilvægt að ígrunda allar vaxtabreytingar afar vel og forðast að láta viðvaninga um þær. Krónan er enn veik þrátt fyrir þetta sem bendir til þess að markaðurinn geri sér fulla grein fyrir þessarri fremur vandræðalegu stöðu.

[Loftur Altice Þorsteinsson, 21.4.2008 kl. 09:59]

Ég veit að Seðlabankinn mun lækka vextina í takt við lækkandi verðbólgu, en það er ekki rétt viðmið, að mínu mati.

Fremur ber, að taka ber mið af styrkingu Krónunnar og lækka vexti í takt við gengi hennar. Við vitum að verðbólgustigið ræðst af gengi Krónunnar, fyrst og fremst.

Ég spái lækkun stýrivaxta á 3-4 ársfjórðungi.

[Baldur Fjölnisson, 21.4.2008 kl. 20:50]

Við erum að festast í 10-15% verðbólgu og vaxandi og ég spái því hækkandi stýrivöxtum næsta árið amk. Hugsanlega komast þeir niður á Evrópustigið eftir 5-6 ár.

Food Rationing Confronts Breadbasket of the World

http://www2.nysun.com/article/74994

Olían nálgast 118 dali

http://finance.yahoo.com/q/bc?s=CLK08.NYM&t=5d

[Baldur Fjölnisson, 22.4.2008 kl. 09:05]

Takið eftir hvernig olían tekur undir sig stökk á seinni hluta síðasta árs þegar uppkjaftagangur á hlutabréfa- og húsnæðismörkuðum snerist í niðurkjaftagang. Hún er hrikalega yfirkeypt og hlýtur að taka tæknilegum leiðréttingum en upptrendið er samt mjög sterkt.

[Sigurður Þórðarson, 24.4.2008 kl. 15:47]

Kæri bloggvinur: Takk fyrir veturinn og gleðilegt sumar