Samantekt vegna lækkana á markaði

Frétt Mbl.is vegna lækkana á markaði var birt eftir samantekt mína á þeim fréttum. Hér er tengillinn í það blogg.

Flótti fjármagns frá hlutabréfamörkuðum erlendis

Áhættuflótti heimsmarkaðar hefst fyrir alvöru

Í gær virðist svartagallsrausið mitt um heimsmarkaðinn loks fara að eiga sér einhverja stoð. Fjárfestar um heiminn forðast áhættuna sem var ríkjandi. Einu skuldabréfin sem seljast af viti er þau rammtryggðu. Skuldatryggingarálag (CDS) methækkaði um 12-20% á einum degi. Hlutabréfavísitölur lækkuðu verulega. 98% S&P 500 hlutabréfanna lækkuðu. Skuldsettar yfirtökur fyrirtækja leggjast nánast af, eða eiga sér stað með snarhækkuðum kostnaði.

Jenið gagnvart Bandaríkjadollar varð sterkara en það hefur verið í 3 mánuði, þar sem vaxtamunarviðskiptin (e. Carry Trade) eiga undir högg að sækja. Bandaríski húsnæðismarkaðurinn hægir meira á sér. Framvirkir samningar beinast helst að sölu hlutabréfa fjármálafyrirtækja. Bankar taka yfir skuldir ýmissa áhættusjóða. Markaðurinn var yfirgíraður.

Nú sígur þá gengi íslensku krónunnar (1% á dag) en Evra og Jen hressast eflaust mest, íslensk hlutabréf lækka (bankarnir mest?) og húsnæðisæðið hættir þegar lánin rjúka upp. Ætli Davíð hækki ekki bara stýrivexti, í ljósi sögunnar?

Ofangreint er m.a. byggt á meðfylgjandi greinum í gær, auk viðtala:

Yen May Extend Advances as Asian Investors Exit Carry Trades

http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aNS2YYF8O5kg&refer=home

Global Stocks Drop; Investors Shun Risk as Credit Woes Worsen

http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aY.ya4yKLk8E&refer=home

Corporate Bond Premiums Soar; Investors Shun Riskiest of Debt

http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=as0GM5xaVxHc&refer=home

Global stocks hit by flight to safety

http://www.ft.com/cms/s/343fe40c-3bbe-11dc-8002-0000779fd2ac.html

 

Gengi íslensku krónunnar veiktist um 1,44%

Út úr Afríku!

Enn kemur sönnun þess að Ísland hefur ekkert að gera með að skipta sér af í Afríku. Mesta fé og orka Sameinuðu þjóðanna (SÞ) fer í Afríku og helst í gegn um Öryggisráðið. Friðargæsla Afríkuráðsins bregst í Súdan sem annars staðar, og þá ætlar SÞ að senda tugþúsundir manna til Darfur þess að skakka leikinn, en getur það ekki vegna þess að forseti Súdan, valdaræninginn, fjármagnar þjóðarmorð skæruliðasveitanna með olíupeningum, ásamt því að útþynnt orðalag SÞ lætur þær aldrei taka í gikkinn. 

Sagan hefur sýnt að vanmáttur SÞ í aðstæðum sem þessum er alger, t.d. í Rúanda og Sómalíu. Kvikmyndin "Shooting Dogs" (framleidd af BBC) sýnir þetta vel, þar sem sveitir SÞ gera nákvæmlega ekkert til þess að koma í veg fyrir þjóðarmorðin í Rúanda, sem enduðu með morðum á  800.000 manns. Sjáið endilega myndina "The Last King of Scotland" líka, "Blood Diamonds" og "Hotel Rwanda", sem veita allar innsýn í vandann.

Þetta er vígvöllurinn sem Ingibjörg Sólrún Gísladóttir vill að við Íslendingar förum að berjast á, í Öryggisráðinu og með þróunaraðstoð. Hún virðist telja að peningar okkar og þekkingarmiðlun sem sáttasemjarar valdaræningja, hryðjuverkamanna og spillingarmeistara komi að gagni við að breyta ástandinu á erfiðustu stríðasvæðum heimsins, þar sem vígin hafa jafnvel gengið um aldir. En ég er í hinum hópnum, sem telur að 4-5 milljörðum á ári sé betur varið í beina aðstoð til þurfandi fólks á Íslandi eða annars staðar en í Afríku, af því að þar er ekki hægt að aðstoða neinn.

Orðalag Darfur-ályktunar þynnt út

Bankadómínókubbar

Íslensku bankarnir gera lítið úr þeim alvarlegu afleiðingum fyrir þá og íslenskt hagkerfi, sem hratt sig bandaríska húsnæðislánamarkaðarins hefur valdið. Lánamarkaður heimsins er mjög viðkvæmur fyrir þessum breytingum, þar sem flóttinn úr áhættu yfir í gæði er hafinn. Afleiðumarkaðir sem meta lánaáhættu hafa hækkað beggja vegna Atlantshafsins. Skuldatryggingarálag íslensku bankanna er mat markaðarins á áhættu tengdum þeim viðskiptum sem bankarnir stunda. Það hefur snarhækkað, yfir 60% (LÍ) síðan í miðjum maí sl. Bankarnir vita fullvel af hverju þetta stafar, en segja t.d.: "Þetta gefur til kynna að utanaðkomandi þættir hafi orðið til þess að álagið hækkaði hjá bönkunum, enda hafa engin þau tíðindi orðið á íslenska bankamarkaðnum sem gætu útskýrt slíka hækkun" Vegvísir LÍ 19/07/07. Þeir gætu ella sagt: "Áhættumat heimsmarkaðarins á starfsemi okkar hefur hækkað um rúm 60% á tveimur mánuðum".

Vogun margfaldar áhrifin 

Vogun nútíma lánamarkaðar er svo hrikaleg, að margfeldi áhrifanna er verulegt og virkar að sama skapi hratt. Þannig geta áhrifin ferðast á nokkrum dögum úr fasteignamarkaði BNA, yfir í vegnar yfirtökur, síðan í hlutabréf og loks hagkerfi þeirra og heimsins. Aðeins 1% lækkun á fasteignaverði í Bandaríkjunum er talin geta valdið yfir 40% tapi á veðum, þar sem bestu AAA bréfin sökkva í sama báti og þau verstu vegna þess að þeim er spyrt saman í seljanlegar kippur. Veðum er safnað saman á veðskuldabréf. Mörg slík bréf eru síðan spyrt saman í CDO (collateralized debt obligations), einskonar samsafn veðskulda, en hvert CDO hefur sitt áhættustig. Aðeins efstu prósent hvers pakka hafa gjarnan verið AAA bréf. Staða verðbréfaeigandans er mjög veik, þar sem hann á aðeins hlutabréf í sjóði sem á safn veðbréfa, en ekki veðbréfin sjálf og er því mjög aftarlega í veðröðinni. Áhætta vegna beinnar eignar í fasteignum er nær engin miðað við þessi bréfabréfabréf.

Smitar alla markaði

Nú í vikunni fengu sjóðseigendur tveggja vogunarsjóða undir hatti Bear Stearns Co. virts fjárfestingabanka, bréf þar sem tilkynnt var um að sjóðirnir væru tómir, en höfðu eigið fé upp á 1,5 milljarða USD við lok fyrsta ársfjórðungs 2007. Þeir höfðu tekið 20 milljarða USD að láni. Áður höfðu um 50 sjóðir brugðist annars staðar, helst þeir sem eru á "sub- prime" skuldabréfamarkaði, þ.e. ekki í hágæðaskuldabréfum. Slíkir atburðir hafa látið markaðinn krefjast þess af matsfyrirtækjum að þau endurmeti verulega áhættustig banka og sjóða sem stunda afleiðuviðskipti á fullu. Áhættan er talin vera mest í jaðri markaðarins, þar sem t.d. Ísland og Ungverjaland eru. Bankar okkar eru því með þeim fyrstu sem finna verulega fyrir minnkuðu áhættuþoli.

Verðum við þvinguð úr lás?

Þótt vaxtamunur okkar sé verulegur, þá gírast kostnaðurinn upp við endurmat markaðarins, þar sem heildarpakki íslenska bankans verður óspennandi og áhættusamur miðað við t.d. ástralska dollarann, sem fer samt snarhækkandi og er í methæðum núna. Ef Seðlabanki Íslands lækkar ofurháu stýrivextina, þá hækkar skuldatryggingarálag bankanna vegna lækkaðs vaxtamunar og gengi krónunnar fellur, þar sem framvirku samningunum í vaxtamunarviðskiptum verður snúið við. Þessu þorir Seðlabankinn ekki. Ævintýri bankanna er langt frá því á enda, enda eru stærstu aðilarnir á skuldatrygginga- afleiðumarkaðnum eins og Deutsche Bank enn í fimmta gír og hafa fulla trú á uppgíruðum vaxtamunarviðskiptum Íslendinga, sem styðja spilaborgina miklu.

Almenningur vill ekki gengisfellingu. Enginn vill því að blása á spilin.

 

Heimsvelgjan nær ekki suður úr

Ætli Suður- Ameríkubúar taki jafn vel í heimsvelgjutal Gor núna og áður? Við Íslendingar höfum þar fengið bandamenn í fólki sem vill ekki kæla jörðina, þótt jafnvel Grænlendingar vilji það.

Fimbulkuldi í Suður-Ameríku

070707 Heilaþvotturinn mikli, al- gor

Heill dagur af heilaþvætti er á enda, þar sem gor vall út um allt, í eins konar al-gor (e. Al Gore). Íslensk orðabók Máls og Menningar lýsir “gor” vel: hálfmelt fæða í innyflum (jórtur) dýra, saur. Gor/raup: mikið skrum. Gorvík: sleikja hverja gorvík, koma allsstaðar við. Gorbora: rassbora, klaufi. Að gorborast: gera eitthvað klaufalega. Gorgeir er yfirlæti, hroki, rembingur. Gor-tanni er refur. 

Halda mætti að jörðin sé orðin Gore- kúla (ísl. gorkúla), hnöttóttur gróberi. Gorblendinn áróður er borinn fram, gorbragð í munni eykst, við vöðum gorinn gorblaut, reynum að leysa Gordíska hnúta og ef það tekst, er gorgurinn og gorgeirinn yfirþyrmandi. Haldin er gorghátið mikil með miklum gorghljóðum, en gorkenndur “sannleikur” sem gorkúluaðall býr til, á að sýna okkur gorkúluafdrif jarðar. Vonast er til eilífðar gormánaðar (sem tekur nafn af slátrun fénaðar), en hann leiðir vetur yfir alla byggð.

Umhverfissinnar ekki allir jafn hrifnir af Live Earth

Mannréttindaferð til Afríku

Utanríkisráðherrra, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, segir mannréttindi og áherslu á mannhelgi vera helstu áherslur sínar varðandi Afríku í opnugrein Mbl. í gær, þar sem Afríkuför hennar er rakin og ástæður fyrir kosningaferðalagi hennar til stuðnings sætis okkar í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna. Hver sá sem les greinina ítarlega hlýtur að gera sér grein fyrir því að Ísland hefur margt betra að gera en að skipta sér af málefnum Afríku í gegn um stjórnkerfið, hvort sem um er að ræða þróunaraðstoð eða sæti í Öryggisráðinu, sem er að drýgstum hluta um ófrið í Afríku. Raunar ættum við að beina orku okkar allt annað en til Afríku, þar sem stríð, spilling, fátækt, mannréttindabrot og ánauð er samofin sögu nær hvers einasta ríkis og þó sérstaklega þeirra ríkja sem Ísland “styrkir”.

Til styrktar í átökum Afríku 

Utanríkisráðherra segir ESB vera fyrirmynd Afríku. Afríka eigi að hafa sterkari rödd og geta mætt Evrópu og BNA á meiri jafningjagrundvelli. Íslendingar gætu helst komið að liði í Afríku. “Við eigum að gera okkur meira gildandi í Afríku”. Nær engin viðskipti eru við Afríku, en það geti breyst. Ekki eigi aðeins að stunda matargjafir, ölmusu og þróunarhjálp. Íslendingar geti veitt stuðning í skærum og deilum innan Afríku, en á forsendum Afríkubúa. Gefa þurfi Afríkubúum tækifæri án þess að Evrópa eða Bandaríkin séu stöðugt að segja þeim hvernig eigi að gera hlutina og hvað sé rétt og hvað ekki. Horfa þurfi á hina hliðina á peningnum, möguleikum Afríku til framtíðar, umtalsverðan hagvöxt sumra ríkja. “Þessi ríki munu taka flugið”, segir hún.

Afskipti og loforð

Hvað er Ingibjörg Sólrún þá að gera þarna? Af hverju mega þau ekki ráða sér sjálf? Í hvað eiga Íslendingar að eyða milljörðum á forsendum Afríkubúa? Engin viðskipti af viti eru að baki, verið er að eiga við margar spilltustu þjóðir í heimi til þess að reyna að stilla til friðar þeirra sjálfra í milli. Endalaus ættbálkastríð valda því að grundvallargerð samfélaganna er í rúst og Afríkubúar vilja réttilega fá að laga sín mál sjálf án nýlenduherra eða skandinavískra samviskupólítíkusa sem allt þykjast vita eftir eina helgarheimsókn til álfunnar. Loforðaflaumur um aukna aðstoð, að auka framlög sem þegar eru allt of mikil, taka þátt í friðargæslu eða að taka við flóttamönnum málar okkur út í horn, þar sem við viljum ekki vera frekar en Hallgerður forðum. Sérfræðingar í Afríku segja helstu hjálp okkar felast í því að beita þrýstingi á stjórnvöld í löndunum til þess að auka gegnsæi í starfsemi sinni, til þess að spilling minnki. Ekki sýnist mér Íslend vera að feta þá braut.

Þróunaraðstoð, ekki til mannréttinda 

Helstu ríki Afríku sem Ísland hefur verið að veita þróunaraðstoð eru Mósambík, Malaví, Namibía, Úganda og Kenía, ekki beint framverðir heimsins í mannrétindum og mannhelgi, sbr. Kenía (e.Kenya), sem t.d. níðist á mannréttindum, þar með réttindum kvenna, ef dæma má eftir upplýsingum Human Rights Watch. Áhugasamir lesendur ættu að kynna sér stöðu hvers landanna í þessum málum (t.d. með þessum tenglum og á Google), þar sem peningar og orka okkar flæða inn til herforingjanna. Við aukinn lestur þá verður fólki æ ljósara, sérstaklega konum, að við ættum ekki að styðja þessar stjórnir, nema þá kannski þar sem Ísland getur haft bein áhrif á framvinduna, eins og í sjávarútvegsmálum í Namibíu. Réttast er að styðja frekar alþjóðleg samtök sem hafa lag á því að koma sem mestri aðstoð beint til skila án þess að eiga of mikið við stjórnarherra ríkjanna. Þar gæti  ABC barnahjálp kannski verið gott dæmi.

Náttúruauðlindir valda átökum

Náttúruauðlindir margra ríkja Afríku eru með endemum miklar, t.d. demantar Líberíu, en er lokað vegna stríða um nýtingu þeirra með viðeigandi spilingu. Olíu- og námutekjur Afríkuríkja hafa tilhneigingu til þess enda á einkareikningum í Sviss, en við sendum brot af þeirri upphæð til sömu ríkja til þess að friða samvisku okkar. Öll Afríkuríki, að tveimur undanskildum, fengu undir 5,0 í spillingareinkunn, þar sem auðlindirnar skila sér ekki til fólksins. Tilgangslítið er að senda þessum herrum fé án hirðis. Þótt ráðherra hafi hitt jákvæða manneskju eins og Ellen Johnson-Sirleaf, þá er ljóst að þjóðin sem hún hefur stýrt í tæp tvö ár, Líbería, er stríðhrjáð og rammspillt, þarf 215 milljarða skuldauppgjöf og fær ekki einu sinni einkunn.

Vandamál Afríku (og Mið- Austurlanda) leyst 

Markmið ferðar Ingibjargar Sólrúnar var “annars vegar að ræða í nálægð afstöðu til þróunarsamvinnu og málefna Afríku, en íslensk stjórnvöld leggja nú stóraukna áherslu á þróunarmál, og hins vegar að ræða málefni öryggisráðsins, en starfstími ráðsins fer að miklu leyti í að fjalla um málefni Afríku.” Næst ætlar Ingibjörg Sólrún í krossferð um Miðausturlönd (Palestínu, Írak?) til þess að leysa vandamál þeirra, eða okkar eins og hún segir vandamálin nú vera vegna stuðnings Íslands við innrásina í Írak forðum. Ritað verður á spjöld sögunnar, að þessi kona hafi rutt braut Íslendinga til lausnar á erfiðustu stríðasvæðum heims, en milljarðarnir sem bæta hefðu mátt stöðu bágstaddra á Íslandi þurftu því miður að nýtast annars staðar. Lesendur hafa eflaust einhverjar hugmyndir um betri not fjárins.

Allir bankar ánægðir

Seðlabankinn notaði ekki eitt af síðustu tækifærum sem hann hafði til þess að mýkja lendingu Íslendinga eftir eyðslufyllirí og uppbólgin vaxtamunarviðskipti. Tómlæti bankans og verðbólguhræðsla hefur sínar alvarlegu afleiðingar fyrir langflesta í þjóðfélaginu, nema banka og fjármagnseigendur, sem ávaxta sitt mjög vel núna, en aðeins þokkalega í mjög náinni framtíð, þegar skellirinn kemur.

Davíð hefði getað rofið vítahringinn með vaxtalækkun, en setur mikið niður við það, að horfast ekki í augu við þá augljósu staðreynd að versta vandamál íslenska hagkerfisins er sýndarstyrkur krónunnar, sem stafar helst af heimsvinsældum vegna hás vaxtastigs. Fyrir vikið verðum við enn viðkvæmari fyrir hverri örsveiflu sem verður á heimsmarkaði, sérstaklega þegar líður að stóru krónubréfagjalddögunum í september og áfram í haust. Eflaust lækkar Seðlabankinn stýrivextina lítið eitt þann 5. sept. nk., en það verður þá "of lítið, of seint".

Stýrivextir Seðlabankans óbreyttir

Innanlandsflug, ekki millilandaflug

Viðtalinu í "Íslandi í dag" á Stöð 2 við talsmann Iceland Express (IE) var eflaust ætlað að sýna fyrirtækið sem frelsandi engil að boða samkeppni í innanlandflugi, en sýndi í staðinn ótrúlega löngun IE til yfirgangs gagnvart borgarbúum, stjórnkerfi og raunar öllum viðeigandi Reykjavíkurflugvelli. Fljótlega kom í ljós að aðalstefnan er sú að fyrirtækið hefji millilandaflug beint frá Reykjavík, tvisvar á dag, bæði til London og Kaupmannahafnar, átta brottfarir eða lendingar á dag. Þessi fyrirætlan birtist ekki í fréttunum, heldur í viðtalinu sjálfu. Talsmanninum fannst sjálfsagt að samþykkja beiðni félagsins, sem kom ekki fram sem beiðni, heldur ákveðin og ítrekuð ætlan IE. Samgönguráðherra tók réttilega og skýrt fram að jákvætt yrði skoðaðar innanlandsflugsáætlanir IE, en ég efast jafnvel um að hann hafi verið spurður um millilandaflug.

 

Millilandaflug kemur ekki til greina

Nú er reynt að láta líta svo út að sjálfsagt sé að þessar áætlanir IE verði samþykktar, en því fer fjarri. Helst ber að nefna, að hávaðinn og mengunin frá farþegaþotum  í millilandaflugi er langt frá því að vera samþykkjanlegur fyrir drjúgan hluta íbúa Reykjavíkur og Kópavogs. Þótt einkaþotum og einstaka stórri þotu sé leyft að stunda þetta flug, þá verður það ekki borið saman við áætlanaflug farþegaþotna. Jafnvel þótt við gleymum hávaðanum, sem erfitt væri fyrir flesta að gera eldsnemma á morgnana, þá yrðu loftgæðin í nokkrum hverfum eins og í meðal stórborg, ásamt stórauknum áhættuþáttum.

Icelandair og Iceland Express á fullu

Gæta þyrfti jafnræðis við leyfisveitingarnar og þá væri Icelandair með jafnmikið millilandaflug, sextán sinnum bæði félögin samanlagt á dag. Rök talsmannsins um það að einkaflug sparist verulega eru hláleg, því að akstursleggurinn á milli Keflavíkur og Reykjavíkur er aðeins hluti tímasparnaðarins, þar sem hálfur dagur fer almennt í inntékk, leit, skyldubiðtíma og ferðir af og til flugvallar erlendis, auk þess sem hægt er t.d. á einkaþotu að lenda á London City Airport inni í miðborg London. Einkaþotur eru notaðar af þeim sem meta tímasparnað mjög mikils, eða hafa bara hreinlega efni á þeim og ætla ekkert að vera með okkur plebbunum í eilífðarröð.

Háskólarnir og íbúarnir skipta máli

Stóraukin starfsemi félaganna tveggja og eflaust annarra sem um það sækja hlyti að kalla á stórt svæði undir þoturnar og þjónustusvæði, jafnt fyrir þær og ekki síst farþegana. Það yrði Shengen- þetta og alþjóða- hitt sem allt kallar á aukið rými, en það er ekki fyrir hendi. Þessi starfsemi yrði öll að vera austan flugvallarins, því að vestan hans er íbúa og háskólasvæði þar sem einkaflugið er væntanlega á leiðinni burt, en Flugfélag Íslands færist austur fyrir í samgöngumiðstöðina. Háskólinn í Reykjavík hefur fengið stóru svæði úthlutað austan flugvallar og vænst er háskólabyggðar þar. Millilandaflug áætlanavéla og Háskólinn í Reykjavík eiga enga samleið, punktur.

Samkeppni í innanlandsflug!

Samgönguráðherra er hér með hvattur til þess að samþykka innanlandsflugs- áætlanir þessa ágæta félags, Iceland Express, ásamt áframhaldandi innanlandsflugi Flugfélags Íslands, verðugs samkeppnisaðila IE. En hverskyns millilandaflug stórra farþegavéla frá Reykjavíkurflugvelli er ranghugsun, sérstaklega þar sem við erum að ljúka við tvöföldun Reykjanesbrautar.

Kókaínfundir og Ingibjörg Sólrún

Frétt BBC um kókaínfundi strandríkja Afríku, Senegal, Ghana, Guinea-Bissau og Sierra Leone lýsir því hvernig rammspillt sárfátæk Afríkuríki standa fyrir stórfelldu kókaínsmygli, "finna" heilu tonnin af kókaíni en láta þau síðan hverfa úr geymslum sínum. Undarleg tilviljun að mannlaus bátur skyldi einmitt "finnast" á sama tíma og fundur Afríkusambandsríkja á sér stað, þannig að trúverðugleikinn eykst. Með þessum og fleiri Afríkuríkjum (þ.á.m. Nígeríu, Sómalíu og Súdan) fundar Ingibjörg Sólrún á okkar kostnað til þess að þau tryggi okkur sæti í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna. Hvílíkur herkostnaður!  Fyrst að borga þessa þarflausu ferð, en síðan að fórna næstefsta sæti okkar á lista minnst spilltu þjóða heims með því að semja við þær rammspilltustu um sæti okkar, sem gerir Ísland háð þessum dópspilltu kúgurum um atkvæði. Samfylkingarfólk ætti að ræða alvarlega við leiðtoga sinn, utanríkisráðherrann, um það hve glæsilega hún fer af stað í íslenska krossferð sína til réttlætis og jafnréttis með sannleikann að vopni.

 

Hér eru bráðgóðir tenglar um þetta mál:

Frétt BBC um stóra kókaínfundi strandríkja Afríku

http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/6254496.stm

Blogg Gústafs Níelssonar um ISG:

http://gustaf.blog.is/blog/gustaf/entry/249931/

Ingibjörg Sólrún á leiðtogafund Afríkusambandsins:

http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/frett.html?nid=1277190

Blogg, Haukur Nikulásson um ISG ferð:

http://haukurn.blog.is/blog/haukurn/entry/249869/

Blogg Gammsins um ISG ferð:

http://gammurinn.blog.is/blog/gammurinn/entry/249866/

Blogg Bryndísar Ísfoldar um ISG ferð:

http://bryndisisfold.blog.is/blog/bryndisisfold/entry/249827/

Frétt mbl.is um kókaínfundinn

http://www.mbl.is/mm/frettir/frett.html?nid=1277762

„Draugaskúta“ með tonn af kókaíni um borð fannst við Afríkustrendur